Vlkolínec

rezerwat zabytków architektury ludowej wpisany na listę światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego UNESCO

Podgórska osada Vlkolínec jest rezerwatem zabytków typowej średniowiecznej architektury ludowej z drewna. Znajduje się w sercu Słowacji, w pobliżu miasta Ružomberok, do którego prowadzi także szlak górski.

Dzięki swojej izolacji od otaczającego świata Vlkolínec zachował swoją architekturę w niemal oryginalnym stanie, w postaci budynków z bali, osadzonych w pięknym paśmie górskim Wielkiej Fatry.

Dzielnica Rużomberka – Biały Potok jest punktem początkowym Vlkolínca – jednej z najbardziej znanych osad podgórskich. W dniu 11 grudnia 1993 r. Vlkolínec został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO.

Wpis potwierdza wyjątkowość tego miejsca i jego znaczącą wartość kulturowo-historyczną, przyrodniczą i architektoniczną, którą należy chronić, aby zachować ją dla przyszłych pokoleń.

Stanowi unikalną całość urbanistyczną oryginalnych budynków ludowych. Na podstawie badań porównawczych ICOMOS-u oceniono ją jako najlepiej zachowaną siedzibę tego typu w Łuku Karpat.

WEJŚCIE do Vlkolínca jest BEZPŁATNE. Płatne są tylko same ekspozycje.

Vlkolínec znajduje się na pogórzu Wielkiej Fatry pod szczytem Sidorovo w Dolinie Rewuckiej na wysokości 718 m. n.p.m.

Pierwotnymi mieszkańcami Vlkolínca byli drwale lub górnicy. W przeszłości zajmowali się głównie rolnictwem, hodowlą owiec, pszczelarstwem, produkcją bryndzy, serów i gontów.

Vlkolínec jest typowym przykładem dwurzędowej ulicy z długimi podwórkami. Osada jest podzielona na dwie ulice mniej więcej pośrodku. Jedna z nich prowadzi do barokowo-klasycystycznego kościoła rzymskokatolickiego Nawiedzenia Marii Panny z 1875 roku. Druga ulica prowadzi bardziej stromym terenem do podnóża góry Sidorowo (1099 m).

W środku osady znajdują się najważniejsze budowle – dzwonnica i studnia będąca jedynym źródłem wody pitnej.

Najstarsza wzmianka o Vlkolíncu, który był częścią majątku miasta Ružomberok, pochodzi z 1461 roku. Pierwotna nazwa wywodzi się od częstego występowania wilków na zalesionym terenie górskim. Powstanie osady zakłada się w okresie od XIV do początku XV wieku. W XV i XVI wieku Rużomberk znajdował się pod rządami Zamku Likava, którym musieli płacić podatki. Na przykład w Wielkanoc Vlkolinec musiał oddać cielę, dwa ciasta i sto jajek.

Do końca XVI wieku Vlkolínec był osadą liczącą około pięciu domów. W 1766 roku odnotowano, że Vlkolínec zamieszkiwało ponad 100 mieszkańców. Około 1830 r. ich liczba wzrosła do ponad 300, zamieszkiwali oni w 47 domach. Najwięcej mieszkańców było w osadzie w 1869 r., gdzie łącznie było ich 345 i zamieszkiwali w 82 domach. Później ich liczba spadła do około 200 mieszkańców.

czytaj więcej ukryć

W centrum osady znajdują się dwa najczęściej fotografowane obiekty Vlkolínca – dwukondygnacyjna dzwonnica z bali z 1770 roku stojąca na podstawie kamiennej i studnia z bali o głębokości 13 metrów z 1860 roku. Do chronionych obiektów osady należy 45 domów drewnianych z obejściami gospodarczymi z XVIII wieku. Sposób umiejscowienia domów był wyjątkowy.

Ściany domów drewnianych wykonane są z belek częściowo lub całkowicie obciosywanych, układanych poziomo. Stromy i pochyły teren został zniwelowany przez stosunkowo wysoką kamienną podmurówkę. Pomiędzy belkami znajdowały się szpary, które były pokrywane listwami lub mchem. Nierówności na ścianie wyrównano za pomocą natłuszczonej gliny.

Dwa razy w roku na wiosnę i jesień malowali je farbą wapienną niebieską, rużową i białą.

W domach kopano doły na ziemniaki, które zastępowały piwnice. Pokrycie dachów dwuspadowych stanowił łupany gont drewniany. Większość domów jest trzypokojowa z pomieszczeniami  ustawionymi jedno za drugim. Wchodzi się do sieni – środek, w którym znajduje się również kuchnia. Z sieni można dostać się albo od strony pokoju, albo do komory. Ciekawe są również domy dwupokojowe z boczną komorą lub domy w zabudowie bliźniaczej ze wspólną sienią.

czytaj więcej ukryć

Typowym przykładem domu wilkolińskiego jest dom rolniczy – jedna z ekspozycji Muzeum Liptowskiego w Rużomberku. Obiekt wybudowany w 1886 r. udostępniono zwiedzającym w 1991 r. Zachowany pierwotny układ wnętrz i wystrój wnętrz wiernie odzwierciedlają życie mieszkańców osady na przełomie XIX i na początku XX wieku. Inne budynki w rezerwacji zabytków Vlkolínec są zamieszkałe. Mieszka tu około 30 mieszkańców, więc zwiedzający muszą zadowolić się samym spojrzeniem na ich część zewnętrzną.

Wystawa Domu UNESCO powstała jako miejsce do promocji Vlkolínca i zabytków UNESCO na Słowacji. Zwiedzający mogą obejrzeć wystawione prace malarzy, fotografów i twórców ludowych lub zakupić pamiątkę.

Tel.: +421 918 596 432 info@vlkolinec.sk

Vlkolínec jest częścią Parku Narodowego Wielka Fatra. Przebiega przez niego trasa rowerowa, a noclegi zapewniają właściciele licznych domków drewnianych.

Po ścieżce edukacyjnej z Vlkolínca można dojść pieszo do ośrodka narciarskiego Ski&bike park Malinô Brdo lub do mini farmy Sidorovo. Po skręceniu w prawo przed farmą Sidorovo, można dojść szlakiem czerwonym do punktu widokowego Sidorovo.

Przed lub po zwiedzaniu Vlkolínca można wybrać się na wycieczkę kolejką Korýtko w Rużomberku (podczas wakacji) lub zatrzymać się przy trawertynach Jazierce.

czytaj więcej ukryć

Latem uwagę przykuwa kilka imprez, naprzykład „Niedziela w Vlkolíncu”, która zawsze odbywa się na początku sierpnia. Na imprezie będzie można zobaczyć występy śpiewaków ludowych, zespołów, artystów, rzeźbiarzy i innych rzemieślników.

  • Fujara rozbrzmiewa w Vlkolíncu (czerwiec)
  • Rzemieślnicy w Vlkolíncu (czerwiec, lipiec – sierpień)
  • Niedziela w Vlkolíncu (lipiec – sierpień)
  • Chwytak Vlkolínski (lipiec)
  • Festyn w Vlkolíncu (sierpień)
  • Rękodzieło (wrzesień)
  • Święto dziękczynienia za żniwa (wrzesień)
  • Świniobicie w Vlkolíncu (grudzień)

Po wiosce można pospacerować z przewodnikiem, którego można zamówić, a także można  poczytać lub posłuchać audioprzewodnika. Trasa zwiedzania liczy 17 przystanków, które są poświęcone tematom związanym z Vlkolíncem.

Przystanki/tematy trasy zwiedzania to :

  1. Witamy w Vlkolíncu
  2. Topografia
  3. Domy
  4. Dom rolniczy i dwór
  5. Architektura
  6. Studnia
  7. Centrum
  8. Dzwonnica
  1. Kolorystyka domów
  2. Potok
  3. Mieszkańcy i ich życie
  4. Gont drewniany
  5. Szkoła
  6. Kościół
  7. Drewno
  8. Stogi „na Liptowie nazywane Štále”
  9. Okolica

czytaj więcej ukryć
Proszę, aby obejrzeć wideo, zaakceptuj ciasteczka marketingowe.

The activity is implemented with the financial support of the Ministry of Transport of the Slovak Republic.

Liptov planner